استاندارد ایزو 20242-1 چیست؟

استاندارد ایزو 20242-1 یا ISO 20242-1 نخستین بخش از مجموعه استانداردهای ISO 20242 با عنوان کامل «سامانه‌ها و یکپارچه‌سازی اتوماسیون صنعتی — رابط خدماتی برای آزمون سامانه‌ها (Service interface for testing applications) — بخش 1: مروری کلی» است. این سند چارچوب و معماری‌ای را تعریف می‌کند که در محیط‌های آزمون رایانه‌ای، امکان برقراری ارتباط سازگار، ایمن و مستقل از پلتفرم میان نرم‌افزار آزمون و انواع دستگاه‌های اتوماسیونی (حسگر، عملگر، درایور، PLC و …) را فراهم می‌سازد. هدف اصلی آن کاهش وابستگی به سیستم‌عامل، فناوری شبکه یا تأمین‌کننده سخت‌افزار و ساده‌سازی صدور گواهی تطابق برای درایور و دستگاه است.

استاندارد ایزو 20242-1

ساختار و دامنهٔ استاندارد

1. Scope

استاندارد ایزو 20242-1 به‌عنوان سند بالادستی، اصطلاحات، مدل مرجع، عناصر داده، قواعد نام‌گذاری و نحوه ارجاع به بخش‌های بعدی (20242-2 تا 20242-5) را مشخص می‌کند. این استاندارد فقط «رابط خدماتی» (Service Interface) را تعریف می‌کند و شامل الزامات آزمون فیزیکی دستگاه نیست.

2. اصول (Principles)

  • Abstract Layering: جداسازی لایه کاربرد آزمون از لایه دسترسی به دستگاه به‌کمک یک Coordinator.
  • Service-Oriented Interface: تبادل داده‌ها با فراخوانی‌های سرویس استاندارد (Resource Management, Virtual Device, Application Program).
  • Platform & Vendor Independence: رابط در سطح نرم‌افزار تعریف می‌شود تا تغییر سیستم‌عامل یا باسِ فیلد (Ethernet/IP, PROFINET…) نیازمند بازنویسی تست نباشد.

3. معماری کلی

استاندارد پنج عنصر را معرفی می‌کند:

  1. Test Coordinator – هسته مدیریت منابع و گردش کار آزمون.
  2. Resource Manager Service (ISO 20242-2) – ثبت، کشف و کنترل منابع فیزیکی و مجازی.
  3. Virtual Device Service (ISO 20242-3) – نگاشت قابلیت‌های هر دستگاه به رابط یکنواخت.
  4. Device Capability Profile Template (ISO 20242-4) – قالب XML برای شرح قابلیت، پارامتر و شرط محیطی دستگاه.
  5. Application Program Service (ISO 20242-5) – API شیءگرا برای استفادهٔ برنامه آزمون از سرویس‌ها.

محتوای بندهای اصلی ISO 20242-1

شماره بندعنوانشرح فشردهمنبع
1Scopeمحدوده و مقصود مستندiso.org
2Normative referencesارجاع به سری 20242-x و سایر اسناد آزمون (مثلاً ISO 13209 OTX)cdn.standards.iteh.ai
3Terms and definitionsتعاریف «Coordinator»، «Service Interface»، «Test Application»cdn.standards.iteh.ai
4Requirementsاستقلال از OS، باس و تأمین‌کننده؛ قابلیت گواهی درایورamazon.com
5Functional modelتعامل بین Coordinator، Serviceها و Deviceهاiso.org
6Information modelانواع داده و قالب پیام (بنیان XML)img.antpedia.com
7Conformanceسطوح انطباق و پروفایل آزمون نمونهknowledge.bsigroup.com

مزایا و کاربردهای عملی

  • توسعهٔ سریع بستر آزمون: مهندسان می‌توانند بدون نگرانی از نوع شبکه صنعتی یا برند PLC، روی منطق تست تمرکز کنند.
  • کاهش هزینه نگهداری: با تغییر نسل سخت‌افزار فقط پروفایلِ دستگاه به‌روز می‌شود؛ کد تست ثابت می‌ماند.
  • قابلیت گواهی و ممیزی: تولیدکنندگان می‌توانند درایور خود را بر مبنای استاندارد ایزو 20242-1 تا -5 گواهی کنند و تأییدیه متقابل بین آزمایشگاه‌ها به‌دست آورند.
  • هم‌راستایی با استانداردهای تبادل سناریوی تست (ISO 13209-OTX): امکان استفاده از اسکریپت‌های تست قابل حمل بین صنایع خودرو، ماشین‌ابزار و لوازم خانگی.

وضعیت انتشار و نگهداری استاندارد ایزو 20242-1

  • ویرایش فعلی: ISO 20242-1:2005 (در حال بازنگری؛ طبق پایگاه ISO هنوز جاری است).
  • کمیته مسؤول: ISO/TC 184/SC 5 «معماری و ارتباطات»؛ بازنگری دوره‌ای 2025 در دستور کار است.

ارتباط استاندارد ایزو 20242-1 با دیگر استانداردها

ردهاستانداردارتباط
لایهٔ پیامOPC UA, ISO 62541پیاده‌سازی سرویس‌ها می‌تواند روی OPC UA قرار گیرد.
تبادل سناریوISO 13209 (OTX)تعریف Flow تست و فراخوان سرویس‌های 20242-x.
ایمنی عملکردیIEC 61508 / ISO 13849نتایج آزمون حاصل از چارچوب 20242 می‌تواند خوراک اعتبارسنجی ایمنی شود.

توصیه‌های اجرایی

  1. تعریف پروفایل دستگاه: قبل از هر چیز، فایل Device Capability Profile (ISO 20242-4) را بر پایهٔ XML تکمیل کنید تا قابلیت‌ها برای Coordinator قابل کشف باشد.
  2. انتخاب واسط پیام: در پروژه‌های جدید از OPC UA یا gRPC به‌عنوان لایه انتقال استفاده کنید تا مقیاس‌پذیری ابری فراهم شود.
  3. مدیریت نسخه: مستندات سرویس و پروفایل را در مخزن Git همراه با CI قرار دهید تا تغییرات آزمون ردگیری شود.

جمع‌بندی استاندارد ایزو 20242-1

استاندارد ایزو 20242-1 یا ISO 20242-1 سنگ‌بنای ایجاد محیط‌های آزمون ماژولار، مقیاس‌پذیر و vendor-neutral در اتوماسیون صنعتی است. با به‌کارگیری این استاندارد و بخش‌های مکمل آن، سازمان‌ها می‌توانند سیکل توسعه و صدور گواهی برای دستگاه‌ها و درایورهای اتوماسیونی را کوتاه کرده و از قابلیت حمل سناریوهای تست در سراسر چرخه عمر محصول بهره‌مند شوند.

 اخذ انواع گواهینامه های ملی و بین المللی با ایزوگت. تلفن تماس: 46135223-021

به این مقاله امتیاز دهید!
[Total: 0 Average: 0]

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پیمایش به بالا
02146135223