رتبه بندی 2 گروه،شرکتهای فنی مهندسی و خدماتی چگونه است؟
در سالهای اخیر به منظور تفکیک و پایش کلیه شرکتهای فنی و مهندسی و همچنین شرکتهای خدماتی که در حوزه های مختلف ودر گروههای پیمانکاری مختلف مشغول به فعالیت و ارایه خدمات هستند دستورالعمل و آیین نامه هایی تدوین و در اختیار این 2 گروه از شرکتها و پیمانکاران قرار داده شده است.
در گذشته این 2 گروه یعنی شرکتهای فنی مهندسی و شرکتهای خدماتی توسط یک نهاد و ارگان با توجه به معیارهای اشاره شده در آیین نامه های مربوطه مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و در نهایت رتبه بندی یا گرید بندی آنهخا انجام میگردید.
اما در سالهای اخیر نهاد یا ارگان رتبه بندی یا گرید بندی این 2 گروه از شرکتهای فنی مهندسی و شرکتهای خدماتی متفاوت و از یکدیگر جدا شده اند. بدین منظور دو ارگان سازمان برنامه و بودجه کشور و همچنین اداره کار وارد عمل شده و به رتبه بندی شرکتها و پیمانکاران محترم پرداخته اند.
اما قبل از آنکه به بررسی هر کدام از نهاد های ارزیاب و بررسی کننده به منظور ارایه و صدور رتبه بندی 2 گروه شرکتهای فنی مهندسی و شرکتهای خدماتی بپردازیم بهتر است که به تعریف پیمانکاری نیز اشاره نماییم.
به طور کلی در کشورمان پیمانکاران به سه گروه زیر تقسیم بندی می شوند :
نوع اول: پیمانکاران حقیقی و اشخاص حقوقی بخش خصوصی ایرانی که 100 % سهام شرکت متعلق به اشخاص حقیقی ایرانی می باشد.
نوع دوم: پیمانکارانی که 100 % سهام یا مالکیت آنها متعلق به موسسات و یا ارگان ها و نهاد ها ی دولتی، شهرداریها و یا دیگر موسسات عمومی و همچنین خود دولت می باشد.
نوع سوم: گروه ها و پیمانکارانی که جزء دو نوع ذکر شده در فوق نمی باشند.
در ادامه این مقاله به بررسی و معیارهای مورد نظر هر کدام از این نهادها به منظور رتبه بندی 2 گروه از شرکتهای فنی مهندسی و شرکتهای خدماتی می پردازیم.
گروه اول، شرکتهای فنی مهندسی:
رتبهبندی شرکتهای فنی مهندسی در ایران به منظور ارزیابی و تعیین صلاحیت آنها به منظور اخذ و دریافت گرید یا رتبه پیمانکاری برای انجام پروژههای مختلف، توسط سازمان برنامه و بودجه با همکاری متقابل با کارشناسان سامانه جامع هوشمند تشخیص صلاحیت عوامل نظام فنی و اجرايی (ساجات) صورت میگیرد.
گریدبندی یا رتبه بندی شرکتهای فنی و مهندسی توسط سازمان برنامه و بودجه (ساجات) یک فرآیند ضروری برای ارزیابی و تایید صلاحیت شرکتها در انجام پروژههای عمرانی و فنی در ایران است. این فرآیند با هدف ارتقاء کیفیت پروژهها، افزایش بهرهوری و شفافیت در عملکرد شرکتها صورت میگیرد.
این رتبه‌بندی‌ها به شرکتها کمک می‌کند تا در مناقصات دولتی و پروژههای بزرگتر شرکت کنند و به کارفرمایان امکان می‌دهد تا از کیفیت و توانمندی‌های شرکتهای پیمانکار اطمینان حاصل کنند.
در ادامه به بررسی نحوه رتبهبندی شرکتهای فنی مهندسی توسط سازمان برنامه و بودجه پرداخته و جداول مرتبط با این فرآیند نیز ارائه می‌شود.
اما لازم به ذکر است که شرکتهای فنی مهندسی و پیمانکارانی که می توانند از سازمان برنامه و بودجه گرید یا رتبه پیمانکاری دریافت کنند به صورت کلی شامل رشته ها ی مختلفی می باشند که توسط ساجات تفکیک و طبقه بندی شده اند.
رشته ها طبقه بندی شده جهت اخذ گرید یا رتبه پیمانکاری توسط سازمان برنامه و بودجه یا به عبارتی ساجات شامل :
1- رشته ساختمان و ابنیه
2- رشته حمل و نقل
3- رشته صنعت
4- رشته برق
5- رشته آب
6- تاسیسات و تجهیزات
7- رشته کشاورزی
8- رشته ارتباطات و انفورماتی
9- رشته حفاری و کاوش های زمینی و معدنی
می باشند که هرکدام از این رشته ها و زیر مجموعه های آنها جهت اخذ گرید یا رتبه پیمانکاری شرایط عمومی و خصوصی مربوط به خود را دارند.
همانطور که اشاره کردیم متولی اصلی صدور و ارايه گرید یا رتبه بندی شرکت های فنی مهندسی سازمان برنامه و بودجه کشور یا به عبارتی ساجات می باشد. که در این زمینه کارشناسان فنی و زبده با توجه به دستورالعمل ها و آیین نامه های تدوین شده به ارزیابی دقیق و بررسی این دسته از شرکت ها و پیمانکاران (شرکتهای فنی مهندسی) پرداخته و در نهایت با بررسی و جمع بندی امتیازهای اخذ شده توسط یک شرکت فنی مهندسی ، گرید یا رتبه مربوطه را اعلام مینمایند.
در ادامه به فرآیندها، معیار ها و امار و ارقام مربوط به گرید بندی یا رتبه بندی شرکتهای فنی مهندسی توسط سازمان برنامه و بودجه (ساجات) می پردازیم.
1- فرآیند رتبهبندی شرکتهای فنی مهندسی و پیمانکاران
فرآیند رتبهبندی شرکتهای فنی مهندسی و یا پیمانکاران شامل چند مرحله اساسی است:
1-1 درخواست رتبهبندی : شرکتهای فنی مهندسی و یا پیمانکاران متقاضی اخذ گرید یا رتبه باید مدارک و اطلاعات لازم را به سازمان برنامه و بودجه (ساجات) ارائه دهند. این اطلاعات شامل سوابق کاری، توان مالی، نیروی انسانی و تجهیزات است.
1-2 بررسی مدارک : سازمان برنامه و بودجه (ساجات) با بررسی مدارک و اطلاعات ارائه‌شده، صحت و سقم آنها را ارزیابی می‌کند. ارزیابی توسط کارگروه‌های تخصصی در حوزه‌های مختلف مانند راه و ساختمان، تأسیسات، برق و مکانیک صورت میگیرد.هر کارگروه بر اساس معیارهای مشخصی مانند تعداد پروژههای انجام شده، کیفیت پروژهها و توان فنی شرکتها را ارزیابی می‌کند.
1-3 امتیازدهی : بر اساس معیارهای مشخص، به هر یک از شرکتهای فنی مهندسی و یا پیمانکاران امتیازاتی اختصاص داده می‌شود. این امتیازات بر اساس عملکرد گذشته، توان مالی، منابع انسانی و تجهیزات محاسبه می‌شود. امتیازات کسب شده توسط شرکت های فنی مهندسی نشان‌دهنده توان فنی، مالی و مدیریتی آنها است. شرکتها بر اساس این امتیازات در سطوح مختلف رتبهبندی می‌شوند.
1-4 اعلام نتایج : پس از محاسبه امتیازات، گرید یا رتبه شرکتهای فنی مهندسی و یا پیمانکاران اعلام می‌شود و پیمانکاران می‌توانند بر اساس رتبه خود در مناقصات و پروژههای دولتی و خصوصی شرکت کنند.
2- معیارهای رتبهبندی شرکتهای فنی مهندسی و پیمانکاران
سازمان برنامه و بودجه (ساجات) برای رتبه بندی شرکت های فنی مهندسی و پیمانکاران از معیارهای مختلفی استفاده می‌کند که شامل موارد زیر می باشد:
2-1 سوابق کاری: بررسی پروژههای قبلی که توسط پیمانکار انجام شده و میزان رضایت کارفرما از عملکرد پیمانکار.
2-2 توان مالی: ارزیابی توانایی مالی پیمانکار برای اجرای پروژهها، شامل بررسی ترازنامه‌ها، صورت‌های مالی و نقدینگی.
2-3 نیروی انسانی: تعداد و تخصص نیروی انسانی موجود در شرکت پیمانکاری.
2-4 تجهیزات و ماشین‌آلات: میزان و کیفیت تجهیزات و ماشین‌آلات موجود در اختیار پیمانکار.
2-5 گواهینامه‌ها و استانداردها: داشتن گواهینامه‌های مرتبط با کیفیت و استانداردهای بین‌المللی.
جدول زیر چکیده ای از معیار ها و امتیاز دهی به شرکتهای فنی مهندسی جهت اخذ گرید یا رتبه پیمانکاری مربوطه را نشان می دهد.
| جدول معیار رتبه بندی | ||
| معیار | توضیحات | اخذ امتیاز مربوطه |
| تجربه و سوابق کاری | تعداد و نوع پروژه های انجام شده | 0 تا 30 |
| توان مالی | سرمایه، درآمد و سوددهی | 0 تا 25 |
| نیروی انسانی | تعداد و تخصص کارکنان | 0 تا 20 |
| تجهیزات و امکانات | میزان و نوع تجهیزات و ماشین آلات | 0 تا 15 |
| کیفییت پروژه های انجام شده | ارزیابی کیفییت پروژه ها | 0 تا 10 |
| جمع کل امتیاز ها | صفر تا 100 | |
اما سازمان برنامه و بودجه (ساجات) پس از بررسی و ارزیابی های دقیق از معیار های اشاره شده و با توجه به امتیاز های اخذ شده توسط یک شرکت فنی مهندسی و یا پیمانکاران، سطوح گرید یا رتبه های متفاوتی ارايه می نماید. که این گرید یا رتبه ها از سطح 5 تا سطح 1 می باشد. که با توجه به دستورالعمل و آیین نامه ها گرید یا رتبه 5 پایینترین و رتبه 1 بالاترین امتیاز و گرید را شامل می شود.
| جدول تعیین رتبه شرکت های فنی مهندسی | |
| توضیحات | گرید یا رتبه اخذ شده |
| شرکتهای با تجربه بسیار زیاد و توان مالی بالا | 1 (بالاترین) |
| شرکتهای با تجربه زیاد و توان مالی خوب | 2 |
| شرکتهای با تجربه متوسط و توان مالی مناسب | 3 |
| شرکتهای با تجربه کم و توان مالی ضعیف | 4 |
| شرکتهای تازه‌کار با تجربه و توان مالی محدود | 5 (پایینترین) |
طبق آخرین گزارش‌های منتشر شده توسط سازمان برنامه و بودجه (ساجات) در حال حاضر بیش از ۴۰۰۰ شرکت فنی و مهندسی و پیمانکاری در ایران رتبهبندی شده‌اند. که توزیع رتبه‌ها در بین شرکت های فنی مهندسی و پیمانکاران به شرح زیر است:
– رتبه ۱: حدود ۵٪ از پیمانکاران
– رتبه ۲: حدود ۱۵٪ از پیمانکاران
– رتبه ۳: حدود ۳۰٪ از پیمانکاران
– رتبه ۴: حدود ۲۵٪ از پیمانکاران
– رتبه ۵: حدود ۲۵٪ از پیمانکاران
این آمار نشان‌دهنده اهمیت و گستردگی فرآیند رتبهبندی شرکت های فنی مهندسی و پیمانکاری در مدیریت پروژههای عمرانی کشور است.
2- گروه دوم، شرکتهای خدماتی:
اما گروه دوم مورد نظر برای اخذ گرید یا رتبه بندی پیمانکاری مربوط به شرکت های خدماتی می باشند. رتبهبندی شرکتهای خدماتی در کشورمان برای ارزیابی و تعیین صلاحیت آنها به منظور اخذ و دریافت گرید یا رتبه پیمانکاری برای انجام پروژههای مختلف، توسط اداره کار و با همکاری کارشناسان فنی در این حوزه صورت میگیرد.
رتبهبندی شرکتهای خدماتی توسط اداره کار یکی از ابزارهای مهم برای ارزیابی عملکرد این شرکتها و اطمینان از ارائه خدمات با کیفیت به جامعه است. این رتبه‌بندی‌ها نه تنها به بهبود کیفیت خدمات کمک می‌کنند، بلکه موجب افزایش رقابت سالم بین شرکتها و حمایت از حقوق کارگران نیز می‌شوند.
همانطور که اشاره شد اداره کار متولی اصلی و برگزیده جهت ارايه و صدور گرید یا رتبه پیمانکاری برای شرکت های خدماتی می باشد. با توجه به دستورالعمل ها و ایین نامه های تدوین شده در این راستا، اداره کار هفت حوزه فعالیت اصلی را برای این دسته از شرکت های خدماتی در نظر گرفته است که این 7 گروه و حوزه خدماتی اصلی شامل :
1- تعمییر و نگهداری
2- بهره برداری از تاسیسات
3- خدمات عمومی
4- خدمات شهری و فضای سبز
5- حمل و نقل
6- چاپ و تکثیر
7- کترینگ و پذیرایی
می باشند. که در صورتی که شرکتها و پیمانکاران خدماتی در یک یا چند مورد از حوزه های اشاره شده در فوق فعالیت داشته باشند می توانند از طریق اداره کار اقدام به دریافت و اخذ گرید یا رتبه پیمانکاری و یا گواهینامه تایید صلاحیت پیمانکاری نمایند.
در ادامه به بررسی فرآیندها، معیار های مربوط به گرید بندی یا رتبه بندی شرکتهای خدماتی و پیمانکاری توسط اداره کار می پردازیم.
نکات مهم در فرآیند تعیین رتبه یا گرید پیمانکاری شرکت های خدماتی چیست؟
1- تعیین پارامترها و معیارها :
ابتدا برای رتبهبندی شرکتهای خدماتی، پارامترها و معیارهایی مانند کیفیت خدمات، رعایت قوانین کاری، شرایط حقوقی، ایمنی و بهداشت کارگران، اجتناب از تبعیض، روابط کاری مطلوب، وضوح و شفافیت در قراردادها، و … تعیین می‌شود. این معیارها بر اساس استانداردها و دستورالعمل های تدوین شده مشخص می‌شوند.
2- جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات :
اداره کار اطلاعات مربوط به شرکتها را جمع‌آوری می‌کند. این شامل ارزیابی‌های مستقیم، گزارشات کارگران و مشتریان، بازرسی‌های میدانی، و دیگر منابع قابل اعتماد است.
3- ارزیابی و تحلیل داده‌ها :
پس از جمع‌آوری داده‌ها، این اطلاعات تحلیل می‌شوند تا بر اساس معیارهای تعیین شده، هر شرکت ارزیابی شود. این فرآیند شامل مقایسه عملکرد شرکتها و تجزیه و تحلیل نقاط قوت و ضعف آنها می‌باشد.
4- اعلام نتایج و رتبهبندی :
پس از تحلیل، نتایج به شکل گزارشی اعلام می‌شود که شرکتها بر اساس ارزیابی‌های انجام شده، به ترتیب رتبهبندی می‌شوند. این گزارش به مسئولان و شرکتها ارائه می‌شود تا از گرید یا رتبه پیمانکاری اخذ شده مربوط به خود آگاهی یابند.
در مجموع، تعیین گرید یا رتبه پیمانکاری یا گواهینامه تایید صلاحیت پیمانکاری شرکت های خدماتی در این فرآیند بر اساس ارزیابی موضوعی و امتیازات مشخص، به منظور تشویق به بهبود عملکرد و ارتقاء کیفیت خدمات و محصولات صورت میگیرد.
معیارهای استفاده شده برای تعیین رتبه یا گرید پیمانکاری شرکت های خدماتی چیست؟
برای رتبهبندی شرکتهای خدماتی، ادارات کار معیارهای متعددی را در نظر می‌گیرند، از جمله:
1- رعایت قوانین کاری: مطابقت شرکت با قوانین و مقررات کاری موضوع بررسی است.
2- شفافیت مالی: تمرکز بر شفافیت مالی شرکت و حسابرسی‌های منظم.
3- کیفیت خدمات ارائه شده: ارزیابی کیفیت خدمات ارائه شده به مشتریان و کاربران.
4- شرایط کاری: شرایط و محیط کاری برای کارگران و پرسنل شرکت.
بر اساس آمارهای منتشر شده توسط اداره کار در سال های گذشته حدود 70 درصد از شرکتهای خدماتی توانسته‌اند رتبه‌های بالایی را در ارزیابی‌ها کسب کنند. از این تعداد، 45 درصد شرکتها در زمینه رعایت حقوق و دستمزد کارگران نمره بالایی کسب کرده‌اند و 35 درصد شرکتها نیز در زمینه کیفیت خدمات ارائه شده، بهترین عملکرد را داشته‌اند.
همچنین، آمارها نشان می‌دهد که شرکت‌هایی که رتبه‌های بالایی در این ارزیابی‌ها کسب کرده‌اند، معمولاً دارای شرایط کاری بهتری برای کارگران بوده و نرخ رضایت مشتریان آنها نیز بالاتر از میانگین است. این شرکتها معمولاً به دلیل رعایت استانداردهای بالا در ارائه خدمات و حقوق کارگران، توانسته‌اند بازار خود را گسترش دهند و جایگاه مناسبی در صنعت خدماتی کسب کنند.
گواهینامه های ایزو مهم برای شرکت های فنی مهندسی و همچنین شرکت های خدماتی چیست؟
همانطور که در بخش معیار های ارزیابی شرکت های فنی و مهندسی و همچنین شرکت های خدماتی به مورد داشتن گواهینامه‌های مرتبط با کیفیت و استانداردهای بین‌المللی اشاره کردیم، شرکت های فنی مهندسی و شرکتهای خدماتی می توانند گواهینامه های ایزو معتبر مورد نیاز در حوزه فعالیت خود را نیز دریافت نمایند. گواهینامه های ایزو همچون : ایزو 9001، ایزو 14001، ایزو 45001، HSE-MS و همچنین گواهینامه های ایزو در ارتباط با کنترل و مدیریت پروژه را اخذ نمایند.
برای اطلاع کامل از موارد مربوط به اخذ گواهینامه های ایزو اشاره شده در فوق می توانید با کارشناسان مرکز ایزوگت تماس گرفته و از مشاوره رایگان کارشناسان فنی این مرکز استفاده نمایید.
متقاضیان اخذ رتبه یا گواهینامه تایید صلاحیت پیمانکاری می توانند ازطریق WhatsApp با کارشناسان ما در تماس باشند.
نتیجه گیری :
رتبهبندی شرکتهای خدماتی توسط ادارات کار نقش بسیار مهمی در ارتقای کیفیت خدمات، حفظ حقوق کارگران و ایجاد رقابت سالم دارد. انجام این امر با استفاده از معیارهای مناسب و فرآیندهای شفاف می‌تواند به بهبود کلی شرایط بازار کمک کند و اعتماد عمومی را به شرکتها و سازمان‌های خدماتی افزایش دهد.
به طور کلی، رتبهبندی شرکتهای خدماتی توسط ادارات کار یکی از ابزارهای موثر برای مدیریت کیفیت و ارتقاء اداء است که از آن برای بهبود شرایط کلی اقتصاد و اجتماع استفاده می‌شود.
سوالات متداول :
1- شرکت های فنی مهندسی توسط چه ارگانی گرید بندی یا رتبه بندی می شوند؟
گریدبندی یا رتبه بندی شرکتهای فنی و مهندسی توسط سازمان برنامه و بودجه با همکاری متقابل با کارشناسان سامانه جامع هوشمند تشخیص صلاحیت عوامل نظام فنی و اجرايی (ساجات) صورت میگیرد. سازمان برنامه و بودجه (ساجات) یک فرآیند ضروری برای ارزیابی و تایید صلاحیت شرکتها در انجام پروژههای عمرانی و فنی در ایران است. این فرآیند با هدف ارتقاء کیفیت پروژهها، افزایش بهرهوری و شفافیت در عملکرد شرکتها صورت میگیرد.
2- شرکت های خدماتی توسط چه نهاد یا سازمانی رتبه بندی می شوند؟
رتبهبندی شرکتهای خدماتی در کشورمان برای ارزیابی و تعیین صلاحیت آنها به منظور اخذ و دریافت گرید یا رتبه پیمانکاری برای انجام پروژههای مختلف، توسط اداره کار و با همکاری کارشناسان فنی در این حوزه صورت میگیرد.
3- گواهینامه های ایزو مهم برای شرکت های فنی مهندسی و همچنین شرکت های خدماتی چیست؟
شرکت های فنی مهندسی و شرکتهای خدماتی می توانند گواهینامه های ایزو معتبر مورد نیاز در حوزه فعالیت خود را نیز دریافت نمایند. گواهینامه های ایزو همچون : ایزو 9001، ایزو 14001، ایزو 45001، HSE-MS و همچنین گواهینامه های ایزو در ارتباط با کنترل و مدیریت پروژه را اخذ نمایند.
