ایزو 20054 یا استاندارد ISO 20054:2022 با عنوان «یاتاقان‌های ساده — یاتاقان‌های حاوی روان‌کننده‌های جامد پراکنده» ، ویژگی‌ها، مواد، ابعاد، مونتاژ و پرداخت سطحی یاتاقان‌هایی را مشخص می‌کند که در ساختار خود روان‌کننده‌های جامد به‌صورت یکنواخت در ماتریس فلزی پراکنده دارند. این یاتاقان‌ها به‌عنوان یاتاقان‌های خود روان‌کار در شرایطی استفاده می‌شوند که روان‌کاری مایع ممکن نیست یا مطلوب نیست، مانند سرعت‌های بسیار پایین، حرکت‌های رفت‌وبرگشتی، یا محیط‌های خلأ و دمای بالا.
ساختار و عملکرد ایزو 20054
این یاتاقان‌ها از مواد کامپوزیتی متخلخل ساخته می‌شوند که در آن‌ها روان‌کننده‌های جامدی مانند گرافیت، مولیبدن دی‌سولفید (MoS₂)، تنگستن دی‌سولفید (WS₂)، بور نیترید (BN) یا پلی‌تترافلوئورواتیلن (PTFE) به‌صورت یکنواخت در ماتریس فلزی (معمولاً بر پایه مس، نیکل یا آهن) پراکنده شده‌اند. این ساختار از طریق متالورژی پودر تولید می‌شود و می‌تواند به‌صورت تک‌لایه یا چندلایه (با لایه پشتی فولادی) باشد.
در حین کار، روان‌کننده‌های جامد از سطح یاتاقان آزاد شده و یک فیلم روان‌کننده بین یاتاقان و سطح تماس ایجاد می‌کنند، که باعث کاهش اصطکاک و سایش می‌شود. این فیلم به‌صورت مداوم از مواد داخل یاتاقان تجدید می‌شود، که عملکرد روان‌کاری پایدار را در طول عمر یاتاقان تضمین می‌کند.
کاربردها
یاتاقان‌های مطابق با ISO 20054 برای کاربردهایی مناسب هستند که شامل:
- حرکت‌های چرخشی، رفت‌وبرگشتی یا نوسانی با شروع و توقف‌های مکرر
- شرایط بار بالا و سرعت پایین
- محیط‌های بدون روان‌کننده مایع، مانند خلأ، دماهای بالا یا پایین، یا محیط‌های خورنده
این یاتاقان‌ها در صنایع مختلفی از جمله هوافضا، تجهیزات پزشکی، ماشین‌آلات صنعتی، و کاربردهای دریایی استفاده می‌شوند.
نسخه‌های استاندارد ایزو 20054
اولین نسخه این استاندارد در سال 2016 منتشر شد و نسخه دوم آن در ژوئن 2022 با اصلاحات جزئی جایگزین شد. این استاندارد توسط کمیته فنی ISO/TC 123، زیرکمیته SC 7 (یاتاقان‌های ساده خاص) تدوین شده است.
برای اطلاعات بیشتر و دسترسی به متن کامل استاندارد، می‌توانید به وب‌سایت رسمی ISO مراجعه کنید: ISO 20054:2022.
استاندارد ایزو 20054 در چه صنایعی کاربرد دارد؟
استاندارد ISO 20054:2022 به مشخصات یاتاقان‌های ساده‌ای می‌پردازد که در ساختار خود روان‌کننده‌های جامد پراکنده دارند. این یاتاقان‌ها به‌ویژه در شرایطی که روان‌کاری مایع ممکن یا مطلوب نیست، کاربرد دارند. بر اساس اطلاعات موجود در این استاندارد، این نوع یاتاقان‌ها در صنایع و کاربردهای زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:
صنایع و کاربردهای اصلی
- هوافضا و تجهیزات خلأ: در محیط‌های خلأ یا شرایطی که روان‌کاری مایع امکان‌پذیر نیست، این یاتاقان‌ها عملکرد مناسبی دارند.
- صنایع خودروسازی و ریلی: در بخش‌هایی از خودروها و قطارها که نیاز به یاتاقان‌های بدون نیاز به روان‌کاری مایع دارند، استفاده می‌شوند.
- صنایع دریایی و زیرآبی: در تجهیزات دریایی که در معرض آب و شرایط خورنده هستند، این یاتاقان‌ها به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی مناسب‌اند.
- صنایع شیمیایی و پتروشیمی: در محیط‌های خورنده و با دماهای بالا، این یاتاقان‌ها به دلیل مقاومت شیمیایی و حرارتی بالا کاربرد دارند.
- صنایع غذایی و دارویی: در تجهیزاتی که نیاز به روان‌کاری خشک دارند تا از آلودگی جلوگیری شود، این یاتاقان‌ها مناسب هستند.
- تجهیزات پزشکی و ابزار دقیق: در دستگاه‌هایی که نیاز به حرکت‌های دقیق و بدون روان‌کاری مایع دارند، این یاتاقان‌ها استفاده می‌شوند.
- ماشین‌آلات صنعتی و تجهیزات سنگین: در ماشین‌آلاتی که در شرایط سخت کاری می‌کنند و روان‌کاری مایع ممکن نیست، این یاتاقان‌ها کاربرد دارند.
این یاتاقان‌ها به دلیل ساختار خاص خود، در شرایطی که روان‌کاری مایع ممکن نیست یا مطلوب نیست، عملکرد مناسبی دارند و در صنایع مختلفی که با چنین شرایطی مواجه هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بندهای اصلی استاندارد ISO 20054:2022
این استاندارد شامل بخش‌های زیر است:
- دامنه کاربرد (Scope): تعیین مشخصات یاتاقان‌هایی که روان‌کننده‌های جامد در آن‌ها به‌صورت پراکنده وجود دارد.
- مراجع الزامی (Normative references): در این نسخه، هیچ مرجع الزامی ذکر نشده است.
- اصطلاحات و تعاریف (Terms and definitions): هیچ اصطلاح یا تعریفی در این بخش ارائه نشده است.
- نمادها و واحدها (Symbols and units): جدولی از نمادها و واحدهای مورد استفاده در استاندارد، مانند عرض بوش (B)، قطر داخلی (Di)، قطر خارجی (Do) و زبری سطح (x).
- ویژگی‌ها (Characteristics):
- ساختار (Structure): یاتاقان‌ها از مواد کامپوزیتی متخلخل ساخته می‌شوند که روان‌کننده‌های جامد به‌صورت یکنواخت در ماتریس فلزی پراکنده شده‌اند. این ساختار از طریق متالورژی پودر تولید می‌شود و می‌تواند به‌صورت تک‌لایه یا چندلایه (با لایه پشتی فولادی) باشد.
- مکانیزم روان‌کاری (Lubricating mechanism): روان‌کننده‌های جامد از سطح یاتاقان آزاد شده و یک فیلم روان‌کننده بین یاتاقان و سطح تماس ایجاد می‌کنند، که باعث کاهش اصطکاک و سایش می‌شود. این فیلم به‌صورت مداوم از مواد داخل یاتاقان تجدید می‌شود.
- زمینه‌های کاربردی (Applicable field): یاتاقان‌های مطابق با این استاندارد برای حرکت‌های چرخشی، رفت‌وبرگشتی یا نوسانی با شروع و توقف‌های مکرر مناسب هستند.
- مواد (Materials): تعیین نوع مواد مورد استفاده در ساخت یاتاقان‌ها، شامل ماتریس فلزی و نوع روان‌کننده‌های جامد.
- ابعاد و تلرانس‌ها (Dimensions and tolerances):
- بوش‌های بدون درز (Seamless bush): مشخصات ابعادی و تلرانس‌های مربوط به بوش‌های بدون درز.
- بوش‌های پیچیده (Wrapped bush): مشخصات ابعادی و تلرانس‌های مربوط به بوش‌های پیچیده.
- کلاس‌های تلرانس و انحرافات محدود (Tolerance classes and limit deviations):
- کلیات (General): توضیحات کلی درباره کلاس‌های تلرانس.
- تناسب یاتاقان (Bearing fit): مشخصات مربوط به تناسب یاتاقان با شفت.
- لقی یاتاقان (Bearing clearance): مقدار لقی مجاز بین یاتاقان و شفت.
- مونتاژ (Assembling): راهنمایی برای نصب و مونتاژ صحیح یاتاقان‌ها.
- پرداخت سطحی (Surface finish): مشخصات زبری سطحی مورد نیاز برای عملکرد بهینه یاتاقان‌ها.
- پیوست‌ها (Annexes):
- پیوست A (راهنمای انتخاب ماتریس فلزی برای یاتاقان‌ها): راهنمایی برای انتخاب نوع ماتریس فلزی مناسب بر اساس کاربرد.
- پیوست B (کاربردهای واقعی یاتاقان‌های حاوی روان‌کننده‌های جامد پراکنده): مثال‌هایی از کاربردهای عملی این نوع یاتاقان‌ها در صنایع مختلف.
جمع‌بندی استاندارد ISO 20054:2022
استاندارد ISO 20054 به تشریح مشخصات فنی یاتاقان‌های ساده‌ای می‌پردازد که در ساختار خود از روان‌کننده‌های جامد پراکنده استفاده می‌کنند. این یاتاقان‌ها به‌طور خاص برای شرایط کاری طراحی شده‌اند که روان‌کاری مایع امکان‌پذیر یا مطلوب نیست، مانند محیط‌های خلأ، دمای بالا، یا حرکت‌های رفت‌وبرگشتی و نوسانی با بارهای بالا و سرعت پایین.
این استاندارد بندهایی شامل ساختار، عملکرد، مواد، ابعاد، مونتاژ و زبری سطح را پوشش می‌دهد و در صنایع متنوعی همچون هوافضا، خودروسازی، صنایع شیمیایی، تجهیزات پزشکی، ماشین‌آلات سنگین و کاربردهای دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیوست‌های راهنمای استاندارد نیز به انتخاب صحیح مواد و مثال‌های کاربردی کمک می‌کنند.
در نتیجه، ISO 20054 ابزار مناسبی برای تولیدکنندگان و طراحانی است که به دنبال افزایش دوام، کاهش اصطکاک و اطمینان از عملکرد پایدار یاتاقان‌ها در شرایط سخت هستند. اخذ انواع گواهینامه های ملی و بین المللی با ایزوگت. تلفن تماس: 46135223-021
