استاندارد ایزو 20256 یا ISO 20256 (عنوان کار: «Space systems — Solar cells — Calibration procedures») نخستین راهنمای جامع برای کالیبراسیون اولیه و ثانویه سلول‌های خورشیدی فضایی تک‌پیوندی و چندپیوندی تحت طیف مرجع AM0 است؛ این سند در حال حاضر به‌صورت ISO/DIS 20256:2025 در مرحله تصویب نهایی (FDIS) قرار دارد و کمیتهٔ ISO/TC 20/SC 14 «سیستم‌های فضایی و عملیات» آن را هدایت می‌کند. هدف، هماهنگ‌کردن زنجیره ردیابی جهانی—from مراجع اولیه آزمون بالنِ ارتفاع‌بالا تا مراجع ثانویه آزمایشگاهی و شبیه‌سازهای خورشیدی زمینی—برای تضمین دقت توان خروجی ماژول‌های فضایی است.
وضعیت توسعه و جدول زمانی استاندارد ایزو 20256
- DIS 40.60 – پایان رأی‌گیری: 20 ژوئن 2025
- مرحله 40.99 – تبدیل به FDIS: 25 ژوئن 2025
- انتشار نسخه نهایی (FDIS) در سه‌ماهه چهارم 2025 پیش‌بینی شده است؛ سپس به‌طور معمول پس از 8–10 هفته به عنوان ISO 20256:2025 منتشر می‌شود.
جایگاه در خانواده استانداردهای خورشیدی فضا
ISO 20256 حوزه‌ای را پوشش می‌دهد که تاکنون توسط ISO 15387 (تنها برای تک‌پیوندی‌ها) و چند آیین‌کار ASTM تکمیل می‌شد؛ این استاندارد با افزودن چندپیوندی‌ها و زنجیره ردیابی کامل، جایگزین/تکمیل اسناد قبلی خواهد شد.
دامنه و ساختار فنی
1. محدوده کاربرد
مستند الزامات مرجع اولیه (Primary) و مرجع ثانویه (Secondary) را برای سلول‌های خورشیدی فضایی با کاربرد در مدارهای LEO، GEO و مأموریت‌های سیاره‌ای تعریف می‌کند. iso.org
2. بخش‌های اصلی پیش‌نویس
| فصل | محتوا برجسته |
|---|---|
| 4 – اصول مرجع AM0 | طیف AM0 طبق IEC 60904-3 به‌علاوه الزامات شدت تابشی 1366 W m-²، دمای سلول 28 °C، زاویه 30° |
| 5 – زنجیره کالیبراسیون | معیارهای انتخاب مرجع اولیه (پرواز بالن یا مرجع نولان) و الگوریتم انتقال قابلیت ردیابی تا دستگاه آزمون زمینی |
| 6 – تجهیزات آزمون | کلاس A++ شبیه‌ساز خورشیدی با یکنواختی ±2 %، دستگاه ثبت I-V چهارپروب با دقت 0٫1 % |
| 7 – تصحیح عدم تطابق طیفی | روش اصلاح Spectral Mismatch برای چندپیوندی‌ها با استفاده از معادله Carey & Honsberg |
| 8 – بودجه عدم قطعیت | عوامل اصلی (وردیاب طیفی، دمایی، منبع جریان) و حدود حداکثر 2 % برای مرجع ثانویه |
| 9 – گزارش‌دهی | فرم استاندارد شامل نمودار I-V، نقطه MPP، ضرایب دمایی، منحنی EQE و کل بودجه خطا |
مزایا و کاربردهای عملی استاندارد ایزو 20256
- ردیابی جهانی هماهنگ: استفاده از یک مرجع AM0 یکتا، اختلاف نتایج بین آزمایشگاه‌های فضایی را از 5–8 % به <2 % کاهش می‌دهد.
- پشتیبانی از سلول‌های چندپیوندی جدید (GaInP/GaAs/Ge و +6J): فرمول Spectral Mismatch و تصحیح دمایی در فصل 7 تست‌های بَرون‌مداری را معتبر می‌کند.
- بهبود قابلیت تطبیق بین شبیه‌سازها: الزام کلاس A++ و رویه بازکالیبراسیون 6 ماهه احتمال خطا در پذیرش ماهواره را کاهش می‌دهد.
- پشتیبانی از تدوین قراردادها و مناقصات: سازمان‌هایی مانند ESA و JAXA پیش‌نویس استاندارد ایزو 20256 را در اسناد رفرنسی 2025 خود گنجانده‌اند.
ارتباط استاندارد ایزو 20256 با دیگر استانداردها
| استاندارد | نحوه تکمیل |
|---|---|
| ISO 15387 | روش آزمون تک‌پیوندی؛ استاندارد ایزو 20256 محدوده چندپیوندی را اضافه می‌کند. din.de |
| IEC 60904-3 | طیف مرجع خورشیدی؛ استاندارد ایزو 20256 بند 4 را بر پایه آن بنا می‌کند. pveducation.org |
| ASTM E2848 | تثبیت منابع نوری؛ برای کنترل یکنواختی در بند 6 ارجاع می‌شود. stratocat.com.ar |
نکتهٔ مهم: پروژهٔ موازی «ISO/PWI 20256» در نانوفناوری
شماره 20256 به‌طور هم‌زمان در ISO/TC 229 (Nanotechnologies) نیز به‌عنوان «Hard nanocoatings — Specifications of characteristics and measurement methods» ثبت اولیه شده است (PWI = Pre-Work-Item، مرحله 00.00). این پروژه هنوز در مرحله پیشنهاد است و هیچ تداخل محتوایی با سند خورشیدی TC 20 ندارد؛ در صورت پیشرفت، شماره یکی از دو پروژه در آینده تغییر خواهد کرد تا هم‌پوشانی برطرف شود.
گام‌های پیشنهادی برای سازمان‌ها
- پایش نسخه FDIS: در نیمه دوم 2025 پیش‌نویس نهایی را دریافت و روش‌های کالیبراسیون داخلی را تطبیق دهید.
- بازنگری رویه‌شبیه‌سازها: اطمینان حاصل کنید که منابع نوری کلاس A یا بالاتر با الزامات بند 6 منطبق باشند.
- آماده‌سازی بودجه عدم‌قطعیت: سازندگان سلول و آزمایشگاه‌ها باید الگوی فصل 8 را در گزارش‌های 2026 خود لحاظ کنند.
با توجه به رشد پرتاب‌های LEO/GEO و افزایش استفاده از سلول‌های چندپیوندی فوق‌بازده، ISO 20256 به‌زودی مرجع اصلی قراردادی برای کالیبراسیون توان خروجی پنل‌های فضایی خواهد شد؛ آمادگی زودهنگام مزیت رقابتی محسوب می‌شود.
اخذ انواع گواهینامه های ملی و بین المللی با ایزوگت. تلفن تماس: 46135223-021
