در یک نگاه، استاندارد ایزو 20473 یا ISO 20473:2007 «اپتیک و فوتونیک — باندهای طیفی» یک سند رده‌بندی است که گسترهٔ تابش اپتیکی (۱ nm تا ۱ mm) را به زیرباندهای فرابنفش، مرئی و فروسرخ تقسیم می‌کند؛ این تقسیم‌بندی با ذکر حدود طول موج، فرکانس، عدد موج و انرژی فوتون در جدول ۱ استاندارد انجام شده است.
استاندارد فقط دو بند فنی اصلی دارد (دامنه و تعاریف باندها) و یک پیوست اطلاعاتی برای بیان دلیل انتخاب حد ۳۸۰ nm به‌عنوان مرز فرابنفش‑مرئی. چون این سند صرفاً یک استاندارد واژگانی/طبقه‑بندی و نه یک «سیستم مدیریت» یا «الزام محصول» است، ISO و هیچ نهاد معتبر دیگری گواهینامهٔ انطباق برای آن صادر نمی‌کنند؛ البته پژوهشگران و تولیدکنندگان تجهیزات نوری می‌توانند در گزارش‌های آزمون یا کاتالوگ خود به ISO 20473 استناد کنند.
معرفی و دامنه کاربرد استاندارد ایزو 20473
استاندارد ایزو 20473 توسط کمیتهٔ فنی ISO/TC 172 «اپتیک و فوتونیک» تدوین شده و هدف آن «تعیین و نام‌گذاری باندهای طیفی برای استفاده در علوم و صنعت اپتیک» است.
سند به‌صراحت اعلام می‌کند که برای کاربردهای روشنایی، مخابرات نوری یا مقررات ایمنی پرتو در محیط‌های کاری به‌کار نمی‌رود .
بندهای اصلی استاندارد ایزو 20473
| شماره | عنوان رسمی | شرح مختصر |
|---|---|---|
| 1 Scope (دامنه) | تعریف هدف سند و موارد خارج از دامنه (روشنایی، مخابرات، ایمنی پرتو) | |
| 2 Definitions of spectral bands (تعاریف باندهای طیفی) | ارائهٔ جدول ۱ با محدودهٔ طول موج، فرکانس، عدد موج و انرژی برای ۱۲ باند از EUV تا FIR | |
| Annex A (اطلاعاتی) | دلایل انتخاب ۳۸۰ nm به‌عنوان حد بالای UV‑A و ارتباط با عینک و استانداردهای CIE | |
| Bibliography | منابع تکمیلی از جمله CIE 17.4 و IEC 60050‑845 |
نکته: برخلاف بسیاری از استانداردها، هیچ بند شماره ۳ برای «اصطلاحات و تعاریف عمومی» وجود ندارد؛ جدول ۱ خود واژگان کلیدی را در بر دارد.
خلاصهٔ جدول باندهای طیفی
استاندارد دامنهٔ ۱ nm تا ۱ mm را به شکل زیر جزءبندی می‌کند :
| ردهٔ کلی | زیر‑باند | نماد کوتاه | طول موج (nm) |
|---|---|---|---|
| فرابنفش (UV) | EUV، VUV، DUV/UV‑C، UV‑B، UV‑A | 1 – 380 | |
| مرئی (VIS) | — | VIS | 380 – 780 |
| فروسرخ (IR) | IR‑A، IR‑B/NIR، MIR، IR‑C/FIR | 780 – 1 000 000 |
ارقام فرکانس، عدد موج و انرژی فوتونی متناظر نیز در جدول اصلی درج شده‌اند و برای شرایط خلأ دقیق‌اند.
وضعیت صدور گواهینامه برای استاندارد ایزو 20473
- ISO هیچ‌گاه گواهی صادر نمی‌کند و استفاده از نشان ISO برای اهداف گواهی ممنوع است ISO.
- از آنجا که ISO 20473 الزامات قابل‌سنجش برای محصول یا سیستم مدیریت تعیین نمی‌کند، اصلاً موضوع «صدور گواهینامه» برایش مطرح نیست؛ در بهترین حالت، یک آزمایشگاه یا نویسندهٔ مقاله می‌تواند اعلام کند که تعاریف یا حدود باند خود را «طبق ISO 20473» بیان کرده است.
- سازمان‌هایی که نیاز به تأییدیه رسمی دارند معمولاً به استانداردهای آزمون عملکردی (مثلاً ISO 9050 برای عبوردهی اپتیکی شیشه) یا سیستم‌های مدیریت (ISO 9001، ISO 13485 و…) مراجعه می‌کنند .
جمع‌بندی استاندارد ایزو 20473
استاندارد ایزو 20473 ابزاری مرجع برای هم‌زبانی پژوهشگران و صنعتگران اپتیک است تا واژه‌هایی چون EUV، VUV، NIR، MIR یا FIR را با حدود طول موج ثابت به‌کار برند. ساختار بسیار سادهٔ استاندارد (دو بند فنی + یک پیوست) نشان می‌دهد که کارکرد آن طبقه‌بندی و واژه‌نامه است، نه تعیین شاخص کیفی یا الزام قانونی؛ بنابراین امکان یا ضرورت صدور «گواهی ISO 20473» وجود ندارد. برای نمایش انطباق کافی است در مستندات فنی یا مقالات، عبارت «طبق ISO 20473:2007» قید شود.
با سپاس فراوان از شما همراهان گرامی ایزوگت که این مطلب را مطالعه کردید، سوالات و نظرات خود را درباره استاندارد ایزو 20473 در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
مطالعه پیشنهادی:
استاندارد ایزو 20256: کالیبراسیون اولیه و ثانویه سلول‌های خورشیدی فضایی
استاندارد ایزو 11858: سنجش خردشوندگی فوم‌های پشت کف‌پوش‌های نساجی
استاندارد ایزو 20253: کف‌پوش‌های نساجی
استاندارد ایزو 20252: ممیزی شرکت‌های پژوهش‌های اجتماعی
