استاندارد ATEX چیست؟ 8 منطقه پرخطر در طبقه بندی اتکس
استاندارد ATEX چیست؟ ATEX، مشتق شده از “ATmosphere EXplosible”، همچنین به عنوان مخفف دستورالعمل اروپایی 2014/34/EC عمل می کند که به معرفی تجهیزات الکتریکی و مکانیکی ضد انفجار، قطعات و سیستم های حفاظتی به بازار می پردازد. این دستورالعمل که از 1 ژوئیه 2003 به اجرا درآمده است، تمام تجهیزات و سیستم های حفاظتی جدید تولید شده را در بر می گیرد.
Explosible Atmosphere یا ATEX به یک استاندارد اروپایی اختصاص داده شده به تجهیزات و سیستم های الکتریکی و مکانیکی ضد انفجار اشاره دارد. این دستگاه های تخصصی در مناطقی که به دلیل وجود گازها، مایعات یا گرد و غبار قابل اشتعال خطرناک تلقی می شوند، کاربرد دارند، جایی که خطر آتش سوزی و انفجار افزایش می یابد. در نتیجه، استفاده از تجهیزاتی در این مناطق پرخطر ضروری است که احتمال وقوع حوادث را به حداقل می رساند.
در استاندارد ATEX، محیط های صنعتی به طور سیستماتیک بر اساس خطر ذاتی آتش سوزی و انفجار طبقه بندی می شوند. این دسته بندی ها به مناطقی تقسیم می شوند که هر یک گروه خاصی از مناطق را نشان می دهد. با پیروی از استاندارد ATEX، به هر قطعه از تجهیزات یک کد اختصاص داده می‌شود که دقیقاً مناطق و کاربردهایی را که تجهیزات برای آنها مناسب است، مشخص می‌کند.
دستورالعمل ATEX به دنبال تضمین این است که تجهیزات الکتریکی و مکانیکی وارد شده به بازار از استانداردهای ایمنی سختگیرانه پیروی می کنند، به ویژه در محیط هایی که مستعد جوهای انفجاری هستند. هدف این دستورالعمل با اجرای این مقررات، افزایش ایمنی محل کار و جلوگیری از حوادث احتمالی ناشی از استفاده از تجهیزات ناکافی در مناطق خطرناک است.
رعایت استانداردهای ATEX مستلزم درک جامعی از طبقه بندی مناطق صنعتی و کدگذاری مناسب تجهیزات است. این رویکرد دقیق تضمین می کند که دستگاه ها مطابق با مناطق تعیین شده خود مستقر می شوند و خطر آتش سوزی و انفجار در اتمسفرهای بالقوه فرار را به حداقل می رساند.
به طور خلاصه، ATEX نقش مهمی در تنظیم ورود به بازار تجهیزات ضد انفجار در اروپا ایفا می کند. هدف این دستورالعمل با ایجاد دستورالعمل‌های روشن برای طبقه‌بندی مناطق صنعتی و تخصیص کدهای خاص به تجهیزات، ایجاد محیط کار ایمن‌تر در مناطق مستعد در معرض جوهای انفجاری است. همانطور که کسب و کارها این مقررات را دنبال می کنند، به هدف کلی جلوگیری از حوادث و محافظت از افراد و دارایی ها در محیط های صنعتی پرخطر کمک می کنند.
دستورالعمل EC/2014/34 چیست؟ حفاظت در مورد اتمسفرهای انفجاری
دستورالعمل 2014/34/EC وقتی صحبت از تولید محصولات طراحی شده برای اتمسفرهای بالقوه انفجاری می شود، در مرکز توجه قرار می گیرد. در این زمینه، مسئولیت کاملاً بر عهده سازنده است تا اطمینان حاصل کند که محصولاتی که در این دسته قرار می گیرند با مقررات دستورالعمل مطابقت دارند. این دستورالعمل که معمولاً به عنوان ATEX شناخته می شود، شبکه نظارتی خود را بر روی کلیه تجهیزات الکتریکی و مکانیکی و همچنین سیستم های حفاظتی واقع در محیط های مستعد انفجار می اندازد.
نکته قابل توجه این است که این دستورالعمل دامنه خود را فراتر از محدوده های جوی انفجاری گسترش می دهد و تجهیزات ایمنی، دستگاه های کنترل و دستگاه های تنظیم کننده را در بر می گیرد. این دستگاه ها، اگرچه برای استفاده در خارج از محیط های بالقوه انفجاری در نظر گرفته شده اند، اما نقش مهمی در تضمین عملکرد ایمن تجهیزات و سیستم های حفاظتی در مواجهه با خطرات انفجار دارند.
برای هر گونه تجهیزات و سیستم های حفاظتی که تحت صلاحیت دستورالعمل 2014/34/EC قرار می گیرند، دسترسی به بازار منوط به داشتن علامت CE است. این علامت، همراه با گواهی انطباق EC، به عنوان تأییدیه ای است که الزامات اساسی بهداشت و ایمنی برآورده شده است، و روش های ارزیابی انطباق قابل اجرا به دقت دنبال شده است. علاوه بر این، این محصولات باید با مجموعه ای جامع از دستورالعمل های عملیاتی همراه باشند.
عمل “عرضه در بازار” به معنای معرفی محصولات به بازار اتحادیه اروپا، چه از طریق فروش و چه از طریق توزیع، برای اولین بار، یا با هزینه یا رایگان، در داخل اتحادیه اروپا است.
دستورالعمل 2014/34/EC، که معمولاً به عنوان دستورالعمل ATEX نامیده می شود، نه تنها حفاظت از انفجار در معدن و صنعت را کنترل می کند، بلکه چتر نظارتی خود را به هر محصولی که در معرض جوهای با پتانسیل انفجار قرار دارد، گسترش می دهد. این دامنه وسیع تجهیزات و سیستم‌های حفاظتی، دستگاه‌های ایمنی، سیستم‌های کنترل و تنظیم، و هر جزء تعبیه‌شده در تجهیزات و سیستم‌های حفاظتی را پوشش می‌دهد.
علاوه بر این، این دستورالعمل، مطابق با ماده 95 معاهده EC، الزامات و رویه‌های هماهنگ را برای نشان دادن انطباق ایجاد می‌کند. الزامات و روش‌های خاص برای اثبات انطباق، که به آنها روش‌های ارزیابی انطباق گفته می‌شود، بر اساس سطح خطری که محصول در معرض آن قرار دارد، متفاوت است. هدف این دستورالعمل با وضع این استانداردهای دقیق، تضمین سطح ایمنی پایدار و بالا در محیط‌هایی است که احتمال انفجار زیاد است.
ATEX 137 چیست؟ ارتقاء سلامت و ایمنی محل کار
فراتر از قلمرو دستورالعمل ایمنی ATEX 2014/34/EC، کمیسیون اروپا یک دستورالعمل اضافی به نام ATEX 137 را با هدف کلی تقویت حفاظت از کارگران در معرض جوهای انفجاری معرفی کرده است. این دستورالعمل تکمیلی، ATEX 137، شامل مقررات کلیدی است که برای ارتقای استانداردهای بهداشت و ایمنی برای کارکنان طراحی شده است. در اینجا عناصر محوری گنجانده شده در دستورالعمل ATEX 137 آمده است:
- ایجاد حداقل نیازها: ATEX 137 با تعریف و اجرای حداقل الزامات، موضعی فعالانه اتخاذ می کند. این الزامات به عنوان یک چارچوب اساسی با هدف ارتقاء حفاظت کلی از سلامت و ایمنی کارکنانی که در محیطهای مستعد به جوهای انفجاری کار می‌کنند، عمل می‌کنند. با تعیین معیارهای واضح، این دستورالعمل سعی در ایجاد محیط کاری ایمن تر و ایمن تر دارد.
- طبقه بندی منطقه: یکی از اجزای اصلی دستورالعمل ATEX 137 شامل طبقه بندی سیستماتیک مناطقی است که در آن جوهای بالقوه انفجاری ممکن است ظاهر شوند. این طبقه بندی در شناسایی و تعیین محدوده مناطق با خطر بالای جو انفجاری بسیار مفید است. با طبقه بندی این مناطق، کارفرمایان می توانند اقدامات ایمنی و پروتکل های هدفمند متناسب با خطرات خاص هر منطقه را اجرا کنند.
- نمادهای هشدار: ATEX 137 یک عنصر بصری مهم را برای افزایش آگاهی ایمنی معرفی می کند. این به شکل یک نماد هشدار است که به صورت استراتژیک برای نشان دادن مناطقی که ممکن است جو بالقوه انفجاری ایجاد شود، قرار داده شده است. ادغام این نمادها به عنوان یک اقدام پیشگیرانه برای هشدار دادن به کارگران در مورد خطرات احتمالی عمل می کند و حس هوشیاری و پایبندی به پروتکل های ایمنی را تقویت می کند.
رویکرد چند وجهی دستورالعمل 137 ATEX نشان دهنده تعهد به اقدامات جامع بهداشتی و ایمنی در محل کار با پتانسیل ایجاد جوهای انفجاری است. این دستورالعمل با تعریف حداقل استانداردها، طبقه بندی مناطق و گنجاندن نمادهای هشدار دهنده به دنبال ایجاد یک چارچوب ایمنی قوی است که خطرات را به حداقل می رساند و رفاه کارکنان را تضمین می کند.
کارفرمایان، با رعایت ATEX 137، نه تنها مجبور به رعایت حداقل الزامات هستند، بلکه تشویق می‌شوند که موضعی فعال در شناسایی و رسیدگی به خطرات بالقوه در محیط کار خود اتخاذ کنند. نشانه‌های بصری ارائه شده توسط نمادهای هشدار دهنده، همراه با طبقه‌بندی استراتژیک مناطق، سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا اقدامات ایمنی هدفمند را اجرا کنند و در نهایت فرهنگ ایمنی و رفاه را در میان نیروی کار خود پرورش دهند.
در اصل، ATEX 137 به عنوان یک ابزار حیاتی در تقویت شیوه‌های ایمنی و بهداشت محیط کار، به‌ویژه در صنایعی که جوهای انفجاری خطرات ذاتی را برای کارگران ایجاد می‌کند، عمل می‌کند.
درک منطقه بندی مناطق پرخطر در استاندارد ATEX: رمز گشایی ATEX
استاندارد ATEX، یک چارچوب نظارتی مهم حاکم بر جوهای انفجاری، محیط ها را بر اساس وجود مواد قابل اشتعال به طور پیچیده طبقه بندی می کند. این طبقه بندی شامل سه نوع اصلی است:
- آنهایی که دارای گازهای انفجاری،
- 2. آنهایی که دارای گرد و غبار انفجاری هستند؛ و
- محیطهای معدنی با گاز و گرد و غبار قابل اشتعال.
به هر نوع کدهای خاصی برای نشان دادن درجه حساسیت و خطر اختصاص داده می شود. برای ابهام‌زدایی از این کدها، هشت مؤلفه را که یک کد ATEX را تشکیل می‌دهند بررسی می‌کنیم و پیچیدگی‌های منطقه‌بندی مناطق پرخطر را آشکار می‌کنیم.
1. نماد استاندارد ATEX (بخش اول)
نماد ATEX به عنوان جزء اولیه کد عمل می کند و ماهیت ضد انفجار تجهیزات را نشان می دهد. وجود آن در ابتدای کد نشان دهنده پایبندی به استانداردهای ATEX است.
2. مناسب بودن معدن (بخش دوم)
این بخش تعیین می کند که آیا تجهیزات برای محیط های معدنی یا صنعتی در خارج از معادن مناسب هستند یا خیر. اصطلاح “I” نشان دهنده مناسب بودن برای معادن زمینی است، در حالی که “II” نشان دهنده سازگاری با تنظیمات صنعتی غیر معدنی است.
3. نوع منطقه (بخش سوم)
این قسمت نوع منطقه را مشخص می کند و می تواند شامل دسته های زیر باشد:
- منطقه 0: محیط هایی با بالاترین حساسیت به گازها که در آن مواد منفجره به طور مداوم وجود دارد.
- منطقه 1: محیط های خطرناک تر با امکان تجمع مواد منفجره در حین کار منظم.
- منطقه 2: کم خطرترین محیط طبقه بندی شده برای گازها، که در آن تجمع مواد منفجره معمولاً رخ نمی دهد، یا اگر رخ می دهد، مدت زمان کوتاهی دارد و به سرعت برطرف می شود.
- مناطق 20، 21 و 22: برای محیط هایی با گرد و غبار انفجاری، با منطقه 20 دارای بیشترین حساسیت و منطقه 22 کمترین.
4. نوع منطقه قابل اشتعال (بخش چهارم)
در این بخش از حرف “G” برای نشان دادن گازها و “D” برای گرد و غبار قابل اشتعال استفاده می شود.
5. مکانیسم حفاظتی (بخش پنجم)
در اینجا، کد مکانیزمی را مشخص می کند که ایمنی تجهیزات را در برابر مواد قابل اشتعال تضمین می کند. این می تواند شامل اقدامات حفاظتی مختلفی باشد.
6. سطح حفاظت (قسمت ششم)
این قسمت سطح حفاظت تجهیزات را مشخص می کند که درجه حفاظت در برابر انفجارهای احتمالی را نشان می دهد.
7. کلاس دما (قسمت هفتم)
آستانه دمای کاری تجهیزات در این قسمت مشخص شده است و به کاربران امکان می دهد تا توانایی های دستگاه را در محیط های دمایی مختلف درک کنند.
8. سطح ایمنی (بخش هشتم)
این بخش پایانی سطح ایمنی را که در آن تجهیزات می‌توانند در مناطق مختلف مورد استفاده قرار گیرند، نشان می‌دهد و بینش‌هایی در مورد کاربرد و تضمین‌های ایمنی ارائه می‌دهد.
درک این هشت مؤلفه برای مشاغلی که در مناطق پرخطر فعالیت می کنند بسیار مهم است. آنها را قادر می سازد تا تجهیزاتی را انتخاب کنند که با خواسته های خاص و خطرات بالقوه موجود در محیط آنها هماهنگ باشد. سیستم کدگذاری ATEX به عنوان یک ابزار ارزشمند در تقویت ایمنی محیط کار، راهنمایی سازمان ها در انتخاب تجهیزات مناسب و ارتقای یک محیط کاری امن برای کارکنان در معرض جوهای انفجاری عمل می کند.
همانطور که صنایع از این کدها استفاده می کنند، به هدف کلی کاهش خطرات و اولویت دادن به رفاه نیروی کار خود کمک می کنند.
بازتاب: گواهینامه ATEX چیست؟(گواهینامه ضد انفجار): اخذ گواهی ATEX